۱۷ شهریور را بسیاری از تاریخ نگاران و کارشناسان سیاسی به‌عنوان آغاز پایان کار حکومت پهلوی می‌شناسند، روزی که بعد از آن حکومت محمدرضا شاه با سرعت بسیار زیاد در سراشیبی سقوط قرار گرفت و کمتر از ۵ ماه انقلابیون جشن پیروزی را در ایران برگزار کردند. ۱۷ شهریور در تاریخ وقایع انقلاب اسلامی از نظر تعداد شهدا، خونین‌ترین روز محسوب می‌شود؛ اگر چه تعداد شهدا هیچگاه به‌صورت رسمی از سوی بنیاد شهید اعلام نشده اما برخی از منابع تعداد شهدای این واقعه را حداقل ده‌ها نفر عنوان می‌کنند.
البته تظاهرات علیه حکومت پهلوی در شهریور ۵۷ تنها به ۱۷ شهریور محدود نمی‌شد، بلکه از ابتدای شهریور ۵۷ در شهرهای مختلف تظاهرات علیه شاه شروع شده بود و بین روزهای ۱۳ تا ۱۷ شهریور به اوج رسید. روز ۱۶ شهریور بعد از برگزاری نماز عید فطر به امامت آیت‌الله محمد مفتح در تپه‌های قیطریه، تظاهرات گسترده‌ای شکل گرفت و حاضران در نماز فریاد می‌زدند: «فردا صبح میدان ژاله» قراری که حتی با حکومت نظامی از سوی جعفر شریف امامی نخست‌وزیر از صبح ۱۷ شهریور هم کسی نتوانست جلوی آن را بگیرد. از صبح زود کم کم میدان ژاله پر از مخالفان شاه شد؛ کسانی که آمده بودند تا سرنگونی پهلوی را فریاد بزنند و در سوی مقابل خود سربازان ارتش را دیدند که با تانک، نفربر و سلاح‌های جنگی آماده حضور آنها بودند. با گذشت عقربه‌های ساعت و نزدیک شدن به ساعت ۹ میدان ژاله و خیابان‌های اطراف آن پر شده و تظاهرکنندگان و شعارها علیه شاه شدت زیادی گرفت و در این شرایط چند دقیقه‌ای بیشتر طول نکشید که فرمان شلیک صادر شد و تظاهرکنندگان غرق خون شدند.سفارت امریکا در تهران در گزارشی برای وزارت خارجه این کشوراز وقایع ۱۷ شهریور نوشته است: «متعاقب تظاهرات وسیع سازمان‌یافته ولی نسبتاً آرام در طی ۴ تا ۷ سپتامبر که مستقیماً مقامات دولت را به زیر سؤال کشیده در تاریخ ۸ سپتامبر (۱۷ شهریور) شریف امامی نخست‌وزیر، حکومت نظامی را در تهران و ۱۱ شهر دیگر برقرار ساخت. گزارشات اولیه اشاره بر این دارند که جمعیت بزرگی در میدان ژاله در جنوب تهران جمع شدند… مشاهدات مقامات سفارت در تمام تهران اشاره بر این دارند که به استثنای تجمع نظامیان در نزدیکی مجلس، استقرار سربازان در نقاط دیگر محتاطانه است که با تانک‌ها و نفربرهای محدود، تقاطع‌های اصلی و راه‌های ورودی به کاخ‌های سلطنتی را کنترل می‌نمایند…. نظامیان رودرروی تظاهرکنندگان قرار گرفتند و اولین برخورد ارتش با تظاهرات در میدان ژاله تهران منجر به قتل تعداد کثیری گردید… سربازان مجهز به کلیه وسایل جنگی بودند و به‌جای سلاح‌های کنترل‌کننده جمعیت از سلاح‌های جنگی استفاده می‌کردند.»
یرواند آبراهامیان تاریخ نگار برجسته درباره وقایع ۱۷ شهریور نوشته است: «شب، مقامات نظامی جان باختگان آن روز را جمعاً ۸۷ نفر و ۲۰۵ زخمی اعلام کردند اما انقلابیون اعلام کردند که تعداد جان باختگان به بیش از چهار هزار نفر می‌رسد و تنها در میدان ژاله ۵۰۰ نفر جان باخته‌اند.» امام خمینی بعد از واقعه ۱۷ شهریور بیانیه‌ای صادر کرد:«۱۷شهریور «مِنْ ایام الله» است، باید متذکر باشید. باید یادآوری کنید این «ایام الله» را… این ایام است که جوانهای ما را از عشرتکده‌ها بیرون می‌آورد و به میدان جنگ می‌برد. این ایام الهی هست که ملت ما را بیدار می‌کند و بیدار کرد.»
17 شهریور 1402 - 11:56
شناسه : 6043
بازدید 219
17 شهریور 1357 یکی از نمادهای مهم انقلاب اسلامی است، روزی که حمله و درگیری نیروهای نظامی و ارتش شاهنشاهی با تظاهرکنندگان علیه سیاست‌های پهلوی؛ روزی خونین را برای تاریخ این قرن ایران رقم زد و میدان ژاله را به میدان شهدا بدل نمود
نویسنده : خبرنگار پیشتاز بافق منبع : موسسه فرهنگی و مطبوعاتی ایران
ثبت دیدگاه